Rektum, kolon yani kalın bağırsağı anüse bağlayan son kısımdır. Rektum kalın bağırsağın yaklaşık olarak son 12-15 cm’lik kısmıdır. Kolonun son bölümünde başlar anüse ulaşan kısa ve dar geçide ulaştığında biter. Rektum 3 tabakadan oluşur. Dışkının geçişini kolaylaştırmak için mukus salgılayan bezlerden oluşan mukoza bölümü rektumun iç yüzeyini kaplar. Muskularis propria denilen ve rektum duvarının orta tabakasını oluşturan katman büzüşmeyi sağlayan kaslardan oluşur. Rektumun son kısmı ise yağ tabakasıdır. Rektumu oluşturan bu üç bölümün dışında bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenf bezleri rektumu çevrelemektedir. Rektumun ana görevi vücuttan atılacak dışkıyı saklamaktır.
Rektum kanseri, kanserli yani malign hücrelerin rektum dokularında oluştuğu bir hastalıktır. Rektum kanseri genellikle rektum astarındaki poliplerden kaynaklanmaktadır. Rektum içindeki kanser (rektum kanseri) ve kolon içindeki kanser (kolon kanseri) genellikle birlikte "kolorektal kanser" olarak adlandırılır.
Rektal ve kolon kanserleri birçok yönden benzer olmakla birlikte tedavileri oldukça farklıdır. Bunun başlıca nedeni, rektumun diğer organ ve yapılardan zar zor ayrılmış, dar bir alanda oturmasıdır. Dar alan, rektal kanser kompleksini çıkarmak için ameliyat yapabilir.
Rektum kanseri neden olur?
Rektum Kanserinin neden olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak rektum kanserine neden olan çok sayıda risk faktörü bulunmaktadır.
- Yaşlılık. Kolorektal kanser her yaşta teşhis edilebilir, ancak bu tür kansere sahip çoğu insan 50 yaşın üzerindedir. 50 yaşın altındaki kişilerde kolorektal kanser oranları artmaktadır, ancak doktorlar nedenini bilmiyorlar.
- Afrikalı-Amerikalı kökenli. Amerika Birleşik Devletleri'nde doğan Afrika kökenli insanlar, Avrupa kökenli insanlara göre daha fazla kolorektal kanser riski taşırlar.
- Kişisel bir kolorektal kanser veya polip geçmişi. Halihazırda rektal kanser, kolon kanseri veya adenomatöz polipler geçirdiyseniz, kolorektal kanser riskiniz daha yüksektir.
- Enflamatuar barsak hastalığı. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolon ve rektumun kronik enflamatuar hastalıkları kolorektal kanser riskinizi artırır.
- Rektal kanser riskini artıran kalıtsal sendromlar. Ailenizin nesillerinden geçen genetik sendromlar, FAP ve Lynch sendromu dahil olmak üzere kolon ve rektum kanseri riskinizi artırabilir .
- Ailede kolorektal kanser öyküsü. Bir ebeveyniniz, kardeşiniz veya kolon veya rektum kanseri olan çocuğunuz varsa, kolorektal kanser geliştirme olasılığınız daha yüksektir.
- Sebzelerde düşük diyet yemek. Kolorektal kanser, sebzelerde düşük ve kırmızı ette yüksek bir diyetle ilişkilendirilebilir, özellikle et yakıldığında veya iyi pişirildiğinde.
- Çok az egzersiz. Hareketsizseniz, kolorektal kanser geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Düzenli fiziksel aktivite yapmak kanser riskinizi azaltabilir.
- Şeker hastalığı. Kötü kontrol edilen tip 2 diyabetli kişilerde kolorektal kanser riski artabilir.
- Obezite. Obez insanlar, sağlıklı kiloda olduğu düşünülen insanlara kıyasla daha yüksek kolorektal kanser riskine sahiptir.
- Sigara içmek. Sigara içen kişilerde kolorektal kanser riski artabilir.
- Alkol içmek. Düzenli olarak haftada üçten fazla alkollü içecek içmek kolorektal kanser riskinizi artırabilir.
- Önceki kanser için radyasyon tedavisi. Daha önceki kanserleri tedavi etmek için karına yönelik radyasyon tedavisi kolorektal kanser riskini artırabilir.
Rektum kanseri belirtileri nelerdir?
Rektum kanseri belirtileri çok farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Ancak birçok rektum kanseri belirti vermeden rutin taramalarda tespit edilmektedir. Rektum kanseri belirtiler genel olarak şunları içermektedir:
- Makatta kanama veya dışkıda kan görülmesi rektum kanseri belirtileri arasında en sık yaşananların başında gelmektedir. Neredeyse 10 hastanın 8’inde kanama belirtisi yaşanmaktadır.
- Dışkıda mukus
- Kabızlık, ishal, aşırı miktarda gaz gibi bağırsak hareketlerindeki değişiklikte rektum kanseri ilk belirtisi olabilmektedir.
- Bağırsak hareketlerindeki değişikliğin yanında, bağırsağın boş olduğu duygusu veya sık tuvalete gidilmesine rağmen yeterli dışkılayamama da rektum kanserinin belirtileri arasında yer alır.
- Ağrılı bağırsak hareketleri
- Dışkıda fark edilmeyen kanamalar anemi yani kansızlığa yol açabilir. Anemiye bağlı olarak yaşanan nefes darlığı, baş dönmesi, hızlı kalp atışı rektum kanseri belirtileri bakamından ciddiye alınmalıdır.
- Tümörün büyüyerek çıkış yolunu kapatması sonucu bağırsak tıkanması yaşanabilir. Bağırsak tıkanması karın bölgesinde şiddetli ağrı ve kramplara yol açabilir.
- Tümörün büyümesi dışkı boyutunda değişimlere neden olabilir. Kalem inceliğinde dışkılamak rektum kanseri belirtisi olabilmektedir.
- Diyet veya egzersize bağlı olmayan açıklanamayan kilo kaybı rektum kanseri ilk belirtileri arasındadır.
Rektum kanseri belirtileri nelerdir?
Kolorektal kanser riskini arttıran faktörleri minimize ederek kanser olma riskini azaltabilir, erken tanı için düzenli test yaptırabilirsiniz. Kolorektal kanserde ortalama risk taşıyan bir kişinin, kalın bağırsak kanserleri için rutin tarama testlerine 50 yaşında başlamasını önerilmektedir.
- Dışkıda gizli kan testi,
- Sigmoidoskopi,
- Kolonoskopi,
- Baryumlu grafi kullanılan tarama testleridir.
Tarama sıklığı, tarama metoduna bağlıdır. Ailesinde daha önce kalıtsal polip dışı kolorektal kanser, adenomatöz polip, kolorektal kanser veya kronik bağırsak iltihabı görülen kişilerin ise, daha erken yaşlarda tarama testlerine başlamaları yararlarına olacaktır. Kolorektal kanser taraması düşünen kişilerin, seçenekleri doktorları ile konuşarak kendilerine en uygun olan tarama testinin uygulanmasını sağlamaları gereklidir.
- Dışkıda gizli kan testi: Yılda 1 kez
- Flexible sigmoidoskopi (makattan kalın bağırsağın son kısımlarının endoskopi incelemesi): Her 5 yılda bir kez
- Kolonoskopi (makattan tüm kalın bağırsağın endoskopi incelemesi): Her 10 yılda bir kez
Not: Bu testlerden birini seçmeniz sizin için yeterli gibi görünse de hangi testin sizin için en uygun tarama yöntemi olduğuna hekiminizle birlikte karar vermelisiniz.
Peki Nasıl Korunabiliriz?
Kolorektal kanser riskinizi azaltmak için şunları yapmayı deneyebilirsiniz:
- Doktorunuzla kanser taraması hakkında konuşun. Kolorektal kanser taraması, kolon ve rektumdaki kansere dönüşebilecek prekanseröz polipleri tanımlayarak kanser riskini azaltır. Taramaya ne zaman başlamanız gerektiğini doktorunuza sorun. Çoğu tıp kuruluşu, kolorektal kanser için risk faktörleriniz varsa, taramaya 50 yaş civarında veya daha erken başlamanızı önerir.
- Haftanın 3-4 günü egzersiz yapın. 3-4 gün en az 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın. Hareketsiz kaldıysanız, yavaşça başlayın ve kademeli olarak 30 dakikaya yükseltin. Ayrıca herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuzla konuşun.
- Çeşitli meyveler, sebzeler ve tam tahıllar yiyin. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar, kanserin önlenmesinde rol oynayabilecek vitaminler, mineraller, lif ve antioksidanlar içerir. Bir dizi vitamin ve besin elde etmek için çeşitli meyve ve sebzeleri seçin.
- Sağlıklı kilonuzu koruyun. Sağlıklı kilodaysanız, düzenli egzersiz yaparak ve sağlıklı bir diyet seçerek bunu koruyun. Fazla kiloluysanız, egzersizi artırarak ve yediğiniz kalori miktarını azaltarak yavaş kilo vermeye çalışın.
- Sigara içmeyi bırak. Sigara içiyorsanız, bırakın. Bırakmakta sorun yaşıyorsanız, seçenekler hakkında doktorunuzla konuşun. İlaçlar ve danışmanlık yardımcı olabilir.
- Hiç değilse ölçülü olarak alkol alın. Alkol içmeyi seçerseniz, bunu ölçülü yapın.
